“Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” çalışmalarında sona gelindi. 6 muhalefet partisinin temsilcilerinin 14 aralık 2021 tarihinde gerçekleştirdikleri görüşmeler sonucunda, üzerinde uzlaşmaya varılan “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” önerisinin son redaksiyonu 18 ocak 2022 tarihinde yapıldı. Çalışmaların tamamlanmasının ardından, raporlar partilerin liderlerine sunulacak.
Siyasi partilerin hukuk kurmayları, “tarafsız, partisiz cumhurbaşkanı”, “güçlü meclis” ve “bağımsız yargı” temel ilkeleriyle ilgili görüş ve öneriler çerçevesinde, TBMM’de düzenlenen toplantı öncesi, açıklamalarda bulundu.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, muhalefet partileri olarak öncelikli olanın demokrasi mücadelesi olduğunu belirterek, bu çalışmaların Türkiye’nin geleceği için önemli bir iş birliğini temsil ettiğini vurguladı. Erkek, “Türkiye’nin yeni bir sisteme, yeni bir yönetim anlayışına ihtiyacı var. Kutuplaşma girdabından çıkmaya ihtiyacımız var. Birlikte çalışmaya devam edeceğiz” dedi.
İYİ Parti Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Bahadır Erdem, hazırlanan çalışmanın parti genel başkanlarınateslim edileceğini belirtti. Erdem, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem çalışmalarını 6 parti olarak bugün sonlandırıyoruz.” diye konuştu.
DEVA Partisi Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu, bu çalışmanın sonuçlanması için aylardır çalıştıklarını, mutabakat ve uzlaşma kültürünü Türkiye siyasetine yansıttıklarını açıkladı. Yeneroglu, “Ortak hedefimiz, yola çıkarken Türkiye’nin mutlu yarınlarını inşa etmekti. Bu doğrultuda gerçekten çok yapıcı bir çalışma ortaya koyduk. İnşallah bu çalışma havası, çalışma iklimi, Türkiye’nin yarınları için hayırlı olacaktır” açıklamalarında bulundu.
Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp, “Bir süre sonra Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem çalışmalarına kaldığımız yerden devam etmeye başladık” diye konuştu.
Saadet Partisi Seçim İşleri Başkanı Bülent Kaya, “Yapmış olduğumuz bu çalışmanın inşallah seçimden sonra milletin beklediği doğrultuda yasallaşması dileğiyle toplantının hayırlara vesile olmasını diliyorum” dedi.
Gelecek Partisi Seçim ve Hukuk İşleri Başkanı Ayhan Sefer Üstün de “Türkiye’nin özlediği bir çalışma oldu, güzel bir çalışma oldu. Uyum içerisinde ortaya güzel bir metin çıkardık” diye konuştu.
CHP’nin güçlendirilmiş parlamenter sistem için ilkeleri
30 Haziran 2020 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu başkanlığında toplanan parti meclisi üyeleri, Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek ve İstanbul Milletvekili İbrahim Kaboğlu’nun sunum yaptığı toplantıda, güçlendirilmiş parlamenter sistem raporu açıklandı. Açıklanan rapordaki başlıca ilkeler şu şekilde:
-Cumhurbaşkanı, partiler üstü ve tarafsız konuma getirilecektir.
-Demokrasilerin ana omurgası olan (yasama, yürütme ve yargı erkleri arasındaki ilişkiler için) kuvvetler ayrılığı ilkesi hayata geçirilecektir.
-Yürütmenin/Hükümetin yargı üzerindeki vesayeti kaldırılacak, bağımsız ve tarafsız yargı tesis edilecektir.
-Güçlü bir demokrasi için güçlü meclis, güçlü milletvekili yapısı sağlanacaktır.
-Siyasi Ahlak Yasası çıkarılacak, siyaset asla bir zenginleşme aracı olmayacaktır.
-Yurtdışı seçim çevresi oluşturulacak, yurt dışındaki vatandaşlarımızın da mecliste temsili sağlanacaktır.
-Meclisin hükümeti denetleme yolları işler ve etkili hale getirilecektir. Genel görüşme, meclis araştırması, meclis soruşturması ve gensoru yolları etkin kılınacaktır.
-Mecliste bir “Kesin Hesap Komisyonu” oluşturulacak ve bu komisyonun başkanlığı ana muhalefet partisine verilecektir.
-Asgari ücret vergiden muaf tutulacaktır.
-Adaletli bir vergi politikası için “Ulusal Vergi Konseyi” kurulacaktır.
-Halkın da meclise kanun önerisi verebilmesi sağlanacak, torba kanun uygulamasına son verilecek, kanun yapım sürecinde meslek odaları, sendikalar ve sivil toplum örgütlerinin görüşleri mutlaka alınacaktır.
-Başbakan TBMM üyeleri arasından seçilecek, yürütme organının başı olarak, Meclisten güvenoyu alacak; Bakanlar Başbakan tarafından belirlenecektir.
-Darbecilerin getirdiği YÖK kaldırılacaktır.
-Hakimler ve Savcılar Kurulu kaldırılacak, Adalet Yüksek Kurulu oluşturulacaktır.
-Yüksek Seçim Kurulu seçim mahkemesi olarak yeniden düzenlenecektir. Bu organın kararlarına karşı Anayasa Mahkemesine başvuru yolu açılacaktır.
-Gelecek nesiller için “ekosistem” hakkı korunacak, “Çevre Yargısı” kurulacaktır.
İYİ Parti’nin güçlendirilmiş parlamenter sistem için ilkeleri
26 Mayıs 2021 tarihinde düzenlenen İYİ Parti’nin grup toplantısı esnasında, Genel Başkan Meral Akşener, partisinin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi 8 ilke çevresinde şekillendireceklerini açıkladıktan sonra, başlıca detayları şu şekilde vurguladı:
1 . İLKE: TARAFSIZ CUMHURBAŞKANI
-Cumhurbaşkanı’nın hiçbir partiyle bağlantısı olmayacak.
-Genelkurmay Başkanı, MİT Başkanı, Diyanet İşleri Başkanı, büyükelçiler ve valilerin atanmasında üçlü kararnameyle Cumhurbaşkanı söz sahibi olacak.
-Cumhurbaşkanı, yalnızca bir dönem görev yapabilecek ve görev süresi 6 yıl olacak. Görevi sona eren Cumhurbaşkanı aktif siyasete dönemeyecek.
2. İLKE: ÇOĞULCU DEMOKRASİ, KATILIMCI YÖNETİM, GÜÇLÜ MECLİS
-Ülke yönetimi tek bir kişinin değil, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu’nun yetkisinde olacak.
-Hükûmeti kurma ve hükûmet etme süresi, adil ve serbest seçimlerle oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından belirlenecek. Tek bir partinin milletvekili sayısının, hükûmet kurma yeterliliğine sahip olmaması hâlinde koalisyon hükûmetleri kurulacak. Ama koalisyon hükûmeti kurulmadan önce, şeffaf yönetim anlayışıyla partiler arasında yapılacak koalisyon protokolü, milletimizle açık bir biçimde paylaşılacak.
-Meclis dışından Bakan atanamayacak. Bakanlar, Başbakan tarafından milletvekilleri arasından seçilecek ve tek kişiye karşı değil, hem kurul olarak birlikte, hem de her bir bakan ayrı ayrı olmak üzere milletin seçtiği meclise karşı sorumlu olacak.
-Anayasa Mahkemesi’nin üyeleri, Hâkimler Savcılar Kurulu, Sayıştay, Yüksek Seçim Kurulu, YÖK’ün yerine kurulacak olan, Türkiye Yükseköğretim Kurumu, ve RTÜK üyelerinin, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından nitelikli çoğunluk ile seçilmeleri sağlanacak.
3. İLKE: KUVVETLER AYRILIĞI VE GÜÇLÜ DENETİM
-Merkez Bankası’nı müdahalelere kapatacağız. Merkez Bankası’nın bağımsızlığını zedeleyecek hiçbir uygulama ve düzenlemeye müsaade edilmeyecek. Politika araçlarını ve tüm enstrümanlarını bağımsız olarak kullanabilecek.
Merkez Bankası Başkanı, Bakanlar Kurulu tarafından 5 yıllığına atanacak.
-Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurumu, Rekabet Kurumu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Enerji Piyasası Kurumu, Kamu İhale Kurumu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu gibi idari ve mali özerkliğe sahip kurumlar olacak. En az, %25 oranında kadın üyelerden oluşacak bu kurulların, başkan ve üyeleri, en fazla iki defa olmak üzere, dört yıllığına Bakanlar Kurulu tarafından atanacak.
-Türk Denetim Yasası acilen hayata geçirilecek.
4. İLKE: HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ VE TAM BAĞIMSIZ, TARAFSIZ YARGI
-Ceza yargılamasında, soruşturma evresinin daha etkin, güvenilir ve hızlı olmasını sağlamak adına yalnızca soruşturma evresinde görevli olmak üzere, Adli Kolluk Sistemi kurulacak.
-Hâkim ve Savcılar Kurulu, en az 5’i kadın olmak üzere, 15 üyeden oluşacak. Adaylar, yargı kurumlarımız, barolar, üniversiteler tarafından önerilecek, ve Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından, üye tam sayısının en az 3’te ikisinin oyuyla seçilecek.
-HSK üyeleri bir kez seçilecek ve görev süreleri 5 yıl olacak
5. İLKE: DEVLETTE LİYAKAT
-Üniversitelerde kurucu rektör atamaları haricinde kurum dışından rektör atanmasına son verilecek.
-Askerî Liseler ve Harp Akademileri yeniden açılacak. GATA’nın yapısı yeniden düzenlenerek, Askerî hekimlik alanında eğitim vermesi ve ordumuzun ihtiyaçları doğrultusunda sağlık çalışanları yetiştirmesi sağlanacak.
-“Kamu Denetçiliği Kurumu” çatısı altında, “Devlet Liyakat Kurulu” oluşturulacak.
6. İLKE: İNSAN HAKLARI VE BİREYSEL ÖZGÜRLÜKLER, GÜÇLÜ SOSYAL DEVLET, GÜÇLÜ SİVİL TOPLUM, GÜÇLÜ GENÇLER
-Türk Ceza Kanunu’nda, “kadın cinayeti ve kadına karşı şiddet suçu” düzenlenecek.
-Sanat kurumlarının siyasete alet edilmeksizin, özgürce yönetilmesi ve bütün sanat dallarındaki sanatçılarımızın, sosyal güvenlik haklarına kavuşmaları için gerekli yasal düzenlemeler yapılacak.
7. İLKE: ÖZGÜR BASIN
-Medya patronlarının diğer iş kollarındaki yatırımları çok sıkı denetlenecek. Gerektiğinde, denetlemek için Rekabet Kurumu devreye sokulacak.
8. İLKE: ADİL VE ÖZGÜR SEÇİMLER
-Seçim barajı yüzde 5’e indirilecek.
